Η ερώτηση της ημέρας (21/3/2020)

Η ερώτηση της ημέρας(21/3/2020): Για ποιό λόγο η ΔΑΛ έπρεπε να έχει κλείσει πριν την 6/5/2020;

Απάντηση: Με την με αριθμό 1820/2019 απόφαση Ε' Τμήματος Συμβουλίου Επικρατείας έγιναν δεκτά τα εξής:

«Επειδή, κατά την έννοια των μνημονευθεισών στη σκέψη 8 διατάξεων, ο συντακτικός και ο ενωσιακός νομοθέτης, έχοντας επίγνωση του οικολογικού προβλήματος, το οποίο σε κάποιες πτυχές του, όπως η ρύπανση, θίγει και άλλο βασικό αγαθό, την ανθρώπινη υγεία, ανήγαγε το φυσικό περιβάλλον σε αντικείμενο ιδιαίτερης έννομης προστασίας, η προστασία δε αυτή πρέπει να είναι πλήρης και αποτελεσματική. Κατά συνέπεια, η ως άνω συνταγματική διάταξη καθιστά υποχρεωτική για μεν τον κοινό νομοθέτη και τη Διοίκηση τη λήψη των προς τούτο αναγκαίων προληπτικών και κατασταλτικών μέτρων, και δη είτε κανονιστικών είτε ατομικών, για δε τα δικαστήρια την παροχή αποτελεσματικής προστασίας στο φυσικό περιβάλλον, με συνεκτίμηση, βεβαίως, και των λοιπών προστατευόμενων αγαθών, όπως αυτά ανακύπτουν στην εκάστοτε εξεταζόμενη υπόθεση. Ως εκ τούτου, παράλειψη της Διοικήσεως προς λήψη των μέτρων αυτών είναι παράλειψη οφειλομένης ενεργείας υποκειμένη σε αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, κατά την έννοια του άρθρου 45 παρ. 4 του π.δ. 18/1989, εφόσον άλλως η μεν συνταγματική επιταγή θα μετέπιπτε σε θεωρητική διακήρυξη αρχής, το δε φυσικό περιβάλλον θα παρέμενε άνευ προστασίας, εκτεθειμένο σε καταστροφή, εναντίον της σαφούς βουλήσεως του συνταγματικού νομοθέτη (ΣτΕ 975, 976/2015 7μ., 3976/2010 7μ., 1242/2008, 2818/1997 κ.ά.). Συμμορφούμενος, καταρχήν, με τις ως άνω υποχρεώσεις του, ο κοινός νομοθέτης εξέδωσε τον ν. 2881/2001, με τον οποίο ρύθμισε, με ειδικό και αποκλειστικό τρόπο, τα ζητήματα που ανακύπτουν σχετικά με την ανέλκυση, απομάκρυνση ή εξουδετέρωση ναυαγίων πλοίων ή πλωτών ναυπηγημάτων, πλωτών κατασκευών, τμημάτων ή παραρτημάτων πλοίων καθώς και του φορτίου αυτών, επέβαλε δε συγκεκριμένες υποχρεώσεις σε όλους τους εμπλεκόμενους. Θέσπισε, μάλιστα, ειδική διοικητική διαδικασία που αποσκοπεί στον δημοσίου συμφέροντος σκοπό της εκκαθάρισης των θαλασσών από ναυάγια προς διασφάλιση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας και της προστασίας των θαλάσσιων οικοσυστημάτων, προβλέποντας την έκδοση εκτελεστών διοικητικών πράξεων και μάλιστα εντός σύντομων προθεσμιών, οι οποίες, αν και είναι ενδεικτικές, εμπεριέχουν έντονη υπόδειξη προς τη Διοίκηση να περατώσει ταχέως τη διαδικασία και μάλιστα εντός ευλόγου χρόνου. Ανέθεσε δε τη σχετική αρμοδιότητα, καταρχήν, στους «Οργανισμούς», δηλαδή αυτοτελή νομικά πρόσωπα του δημόσιου τομέα που ασκούν τη διοίκηση και τη διαχείριση λιμένα, διώρυγας ή διαύλου, στους οποίους περιλαμβάνονται και τα δημοτικά λιμενικά ταμεία. Εφόσον, όμως, οι συνέπειες της διαταράξεως των ως άνω εννόμων αγαθών εκτείνονται εξ ορισμού πολύ πέραν των τοπικών ορίων, η δε αντιμετώπισή τους απαιτεί διοικητική υποδομή και υλικά μέσα τα οποία ενδέχεται να υπερβαίνουν τις δυνατότητες της τοπικής ή καθ' ύλην αυτοδιοικήσεως, η ευθύνη της διαχειρίσεως και αντιμετωπίσεως του απορρέοντος από την διατήρηση ναυαγίου κινδύνου για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας και το θαλάσσιο περιβάλλον ανήκει παραλλήλως και στην Κεντρική Διοίκηση, ως αυτοτελή υποχρέωση, επιβαλλόμενη τόσο από το άρθρο 24 του Συντάγματος, όσο και από τις διατάξεις των π.δ. 55/1998 και 11/2002, και συγκεκριμένα στις λιμενικές αρχές (κεντρικές ή τοπικές, ανάλογα με το μέγεθος του ναυαγίου και των συνεπειών του) ως κρατικές υπηρεσίες (σήμερα υπαγόμενες στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής), δοθέντος άλλωστε ότι η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος δεν αποτελεί αμιγώς τοπική υπόθεση. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2881/2001, εντός ευλόγου χρόνου από την επέλευση του ναυαγίου, τα ως άνω διοικητικά όργανα, από κοινού ή και αυτοτελώς, οφείλουν, μετά από γνώμη της επιτροπής του άρθρου 9 παρ. 7 του ν. 2881/2001 να κρίνουν αιτιολογημένως ότι το ναυάγιο, υπό τις συνθήκες της συγκεκριμένης περιπτώσεως, μεταξύ άλλων, προσβάλλει ή απειλεί να προσβάλει το περιβάλλον, και εφόσον συντρέχει περίπτωση, οφείλουν να απευθύνουν αμελητί στον κύριο του ναυαγίου έγγραφη πρόσκληση για την άμεση ανέλκυση και απομάκρυνση αυτού ή, εάν επιβάλλεται από τις περιστάσεις, για την μετατόπιση, καταστροφή ή εξουδετέρωσή του εντός προθεσμίας που δεν μπορεί να υπερβεί τους τρεις μήνες (με δυνατότητα σύντομης παράτασης κατά τους ειδικότερους στον νόμο ορισμούς). Στην πρόσκληση πρέπει να περιέχεται υποχρεωτικώς δήλωση προς τον κύριο του ναυαγίου ότι, σε περίπτωση μη συμμορφώσεως του τελευταίου, θα προβεί η Διοίκηση στις ως άνω ενέργειες με ευθύνη και δαπάνες του κυρίου. Όπως έχει κριθεί, σε περίπτωση ναυαγίου ο κανόνας είναι η εντός της ρητώς καθοριζόμενης προθεσμίας ανέλκυση και απομάκρυνση αυτού από το θαλάσσιο περιβάλλον από τον ίδιο τον κύριο του ναυαγίου ή, σε περίπτωση μη συμμορφώσεώς του, από τον αρμόδιο δημόσιο φορέα, μόνον δε κατ' εξαίρεση, αν επιβάλλεται από τις περιστάσεις, είναι δυνατόν να επιτραπεί η μετατόπιση ή καταστροφή του ναυαγίου. Ως εκ τούτου, δεν απαιτείται ειδική αιτιολόγηση όσον αφορά στον επαπειλούμενο από την ύπαρξη του ναυαγίου κίνδυνο προσβολής του περιβάλλοντος ή στην παρεμπόδιση της ελεύθερης και ασφαλούς ναυσιπλοΐας, αλλά ούτε και ως προς την επιβολή του μέτρου της ανέλκυσης ολόκληρου του ναυαγίου, αφού το μέτρο αυτό είναι, κατά την εκτίμηση του νομοθέτη, το πλέον κατάλληλο για την απάλειψη κάθε δυσμενούς συνέπειας από την ύπαρξη του ναυαγίου (βλ. άρθρο 2 παρ. 2 ν. 2881/2001), διότι με αυτό επιτυγχάνεται η αποκατάσταση, κατά το δυνατόν, του θαλασσίου περιβάλλοντος στην πρό του ναυαγίου κατάσταση (βλ. ΣτΕ 1647/2011).Εάν ο κύριος του ναυαγίου δεν συμμορφωθεί προς τις ανωτέρω υποχρεώσεις του, είτε αδρανώντας είτεπροβάλλοντας λόγους περί του μη εφικτού της ανελκύσεως είτε αμφισβητώντας δικαστικώς την εκτελεστή διοικητική πράξη της προσκλήσεως για ανέλκυση, η αρμόδια αρχή, οφείλει να διερευνήσει τις περαιτέρω δυνατότητες που προβλέπει ο νόμος 2881/2001, συνεκτιμώντας το εφικτό της ανέλκυσης, απομάκρυνσης ή εξουδετέρωσης του ναυαγίου, αφενός από τεχνική άποψη, δοθέντος ότι οι ως άνω ενέργειες πρέπει να γίνουν κατά τρόπο που να συνάδει με τις απαιτήσεις ασφάλειας και προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, και αφετέρου από οικονομική άποψη, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι συνιστά ανεπίτρεπτη επιβάρυνση του κοινωνικού συνόλου η de facto μετακύλιση στο Κράτος του υπέρογκου κόστους των δαπανών που σχετίζονται με την ανέλκυση ενός ναυαγίου, λόγω της άρνησης του υποχρέου να τις αναλάβει, έστω και αν μετά την πάροδο μακρού χρόνου και τη λήψη δικαστικών και διοικητικών μέτρων καταναγκασμού, ικανοποιηθούν, τελικώς, οι σχετικές απαιτήσεις του Δημοσίου. Μετά την εκτίμηση των ανωτέρω δεδομένων, η αρμόδια αρχή, κατά περίπτωση, μεθίσταται εκ του νόμου σε θέση εντολοδόχου του κυρίου και εκτελεί η ίδια τις ενέργειες ανελκύσεως, μετατοπίσεως, καταστροφής ή εξουδετερώσεως του ναυαγίου, που κρίνει σκόπιμες, με ευθύνη και δαπάνες του κυρίου, οι οποίες, στην περίπτωση αυτή, καταλογίζονται και εισπράττονται σύμφωνα με τις διατάξεις περί δημοσίων εσόδων. Η εκτέλεση των ως άνω πράξεων μπορεί να γίνει είτε με ίδια της Διοικήσεως μέσα και προσωπικό, είτε με ανάθεση των σχετικών εργασιών σε τρίτους. Αν η εκτέλεση των ως άνω πράξεων κρίνεται εν όψει των ειδικών συνθηκών της συγκεκριμένης περιπτώσεως ως αδύνατη, απρόσφορη ή ασύμφορη, ο «Οργανισμός» ή/και το Δημόσιο δύνανται να εκποιήσουν το ναυάγιο ή τμήματα αυτού, με ανοικτό πλειοδοτικό διαγωνισμό, οπότε ο πλειοδότης αναλαμβάνει εκείνος, πλέον, την υποχρέωση να ανελκύσει και απομακρύνει το ναυάγιο μέσα στην οριζόμενη από τη διακήρυξη του διαγωνισμού προθεσμία. Στις περιπτώσεις, όμως, που λόγω ειδικών συνθηκών είναι αδύνατη ή ιδιαίτερα δυσχερής η ανέλκυση, δύναται να διατάσσονται άλλα μέτρα (εξουδετέρωση, καταστροφή, διάλυση). Στις περιπτώσεις αυτές απαιτείται ειδική αιτιολόγηση, επιστημονικά τεκμηριωμένη, τόσο ως προς τους λόγους που καθιστούν αδύνατη ή ιδιαιτέρως δυσχερή την ανέλκυση, όσο και ως προς την πρόκριση των μέτρων που διατάσσονται. Παράλειψη των αρμοδίων κατά τα ανωτέρω αρχών να κινήσουν την ως άνω διαδικασία με την έκδοση της σχετικής προσκλήσεως ή να εκδώσουν, ανάλογα με τις συνθήκες εκάστης περιπτώσεως, κάποιες από τις ανωτέρω διοικητικές πράξεις, με συνέπεια την καθυστέρηση ανελκύσεως, απομακρύνσεως ή εξουδετερώσεως του ναυαγίου πέραν του ευλόγου χρόνου από την άπρακτη πάροδο των κατά νόμον προθεσμιών ή μετά την πάροδο τριμήνου από την υποβολή σχετικής αίτησης προς τη Διοίκηση από οποιονδήποτε έχει προς τούτο έννομο συμφέρον, συνιστά παράλειψη οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας, δυναμένη να προσβληθεί με αίτηση ακυρώσεως ενώπιον του ΣτΕ από οποιονδήποτε έχει έννομο συμφέρον. Και ναι μεν ο νόμος χρησιμοποιεί την διατύπωση «μπορεί... να εκτελέσει τις πράξεις που αναφέρονται στην πρόσκληση» (άρθρο 2 παρ. 4 ν. 2881/2001) ή «μπορεί να εκποιήσει το ναυάγιο» (άρθρο 2 παρ. 5) ή «μπορεί... να εκτελέσει αμέσως ή να μεριμνήσει για την άμεση εκτέλεση των απαραίτητων ενεργειών» (άρθρο 2 παρ. 9), προκειμένου να παράσχει στον «Οργανισμό» ή/και στο Δημόσιο εναλλακτικές δυνατότητες σε περίπτωση μη συμμορφώσεως του κυρίου του ναυαγίου προς την πρόσκληση ανελκύσεως, δεν έχει όμως την έννοια ότι τους επιτρέπει να παραμείνουν αδρανείς, ανεχόμενοι την παραμονή του ναυαγίου εντός της θαλάσσης, χωρίς την λήψη των προσφόρων, κατά τον νόμο, μέτρων, όπως αυτά εκτέθηκαν ανωτέρω.»

Με το ανωτέρω αιτιολογικό η προαναφερόμενη απόφαση ακύρωσε τη σιωπηρή άρνηση του Υπουργείου Θαλασσίων Υποθέσεων, Νήσων και Αλιείας (νυν Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής) να προβεί στις κατά νόμο απαιτούμενες ενέργειες για την άμεση ανέλκυση του ναυαγίου του Κ/Ζ Sea Diamond, την εξάλειψη κάθε περιβαλλοντικού κινδύνου για το θαλάσσιο και παράκτιο περιβάλλον της περιοχής του ναυαγίου και την αποκατάσταση κάθε περιβαλλοντικής ζημίας που προκλήθηκε από το ναυάγιο και την παραμονή του στο βυθό.

Η ΔΑΛ, νόμιμα εκπροσωπούμενη από το Διοικητή της, θεώρησε ότι από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων είναι αρμόδια για την προκήρυξη διαγωνισμού ανέλκυσης του ναυαγίου SEA DIAMOND, εδραζόμενη κυρίως στη γενική αρμοδιότητα της ΔΑΛ για την προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος. Στο πλαίσιο της ανωτέρω διαγωνιστικής διαδικασίας και όπως προκύπτει από το με αριθμό πρωτοκόλλου 6000/30/2020 έγγραφο ΔΑΛ, στη Δημόσια Αρχή Λιμένων κατατέθηκαν τα εξής:

α. σφραγισμένη προσφορά της εταιρείας Lianyungang Dali Underwater Engineering Co Ltd στο πλαίσιο της διακήρυξης με αριθμό 11/2019 της Δημόσιας Αρχής Λιμένων.

β. πρόταση εκδήλωσης ενδιαφέροντος της εταιρείας Shangai Salvage Company, η οποία περιέχει ενότητα με τίτλο «Μεθοδολογία Ανέλκυσης» και προκαταρκτική εμπορική πρόταση ποσού ΕΥΡΩ 288.000.000 μη περιλαμβανομένου ΦΠΑ 24%.

Οι ανωτέρω προσφορές κατέστησαν σαφές ότι η ανέλκυση του ναυαγίου SEA DIAMOND είναι εφικτή και μάλιστα με γνωστό και καθορισμένο κόστος, καταρρίπτοντας ψευδείς ισχυρισμούς ότι η συγκεκριμένη ανέλκυση είναι δήθεν ανέφικτη.

Γίνεται μνεία ότι με τη νομική βάση, την οποία επέλεξε να κινηθεί η ΔΑΛ, το συνολικό κόστος μετακυλίετο στον πλοιοκτήτη και στον ασφαλιστή, χωρίς να γεννάται οποιαδήποτε οικονομική απαίτηση σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου. Η ΔΑΛ είχε ενημερώσει τις ενδιαφερόμενες εταιρείες για τη νομική αυτή βάση και αμφότερες είχαν συμφωνήσει ότι δεν υφίσταται καμία απαίτησή τους σε βάρος του Ελληνικού Δημοσίου, καθώς και ότι οι εργασίες θα ξεκινούσαν μόνον όταν η ΔΑΛ εισέπρατε δια της έκδοσης καταλογιστικών πράξεων το τίμημα της ανέλκυσης από την πλοιοκτησία και τον ασφαλιστή. 

Στις 8/1/2020 η Ένωση Εφοπλιστών και Κρουαζιεροπλοίων Ναυτιλίας βράβευσε τον πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου της Celestyal Cruises και εμπλεκόμενο στην υπόθεση του SEA DIAMOND Κωστάκη Λοΐζου. Την ίδια ημέρα (8/1/2020) ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής φωτογραφήθηκε δίπλα - δίπλα με τον κ. Κωστάκη Λοϊζου. 

Στις 16/1/2020, δηλαδή μια (1) μόλις εβδομάδα ΜΕΤΑ τη φωτογραφησή του με τον κ. Κωστακη Λοϊζου, ο κ. Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής απέστειλε προς τη ΔΑΛ το με αριθμό πρωτοκόλλου ΑΠ 1000.0/3130/2020 έγγραφό του, με το οποίο  τής έδωσε την εντολή να ανακαλέσει τη διαγωνιστική διαδικασία με το επιχείρημα ότι «εκ των ανωτέρω αναφερόμενων συνάγεται ότι η αρμοδιότητα ανέλκυσης και απομάκρυνσης ναυαγίων ασκείται από τους οικείους φορείς διοίκησης και διαχείρισης λιμένων κατά τα οριζόμενα στο ν. 2881/2001....Ως εκ τούτου στην προκειμένη περίπτωση αρμόδιος φορέας για τη διενέργεια των σχετικών διαδικασιών είναι το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Θήρας.»

Τραγελαφικό στιγμιότυπο της υπόθεσης: αν και ο Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κατονόμασε το Λιμενικό Ταμείο Θήρας ως αρμόδιο φορέα για την ανέλκυση του SEA DIAMOND, ο Δήμος Θήρας (στον οποίο υπάγεται το συγκεκριμένο Ταμείο) στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και με ομόφωνη ιστορική απόφασή του, η οποία δικαίωσε τον αγώνα της τοπικής Συντονιστικής Επιτροπής για την Ανέλκυση, ζήτησε από το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής να προχωρήσει εκείνο στην ανέλκυση !!!!!

Η ανωτέρω εντολή του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής - την οποία εξειδίκευσε περαιτέρω και σε απάντησή του σε σχετική ερώτηση κοινοβουλευτικού ελέγχου - συνδυαζόμενη με την πλήρη αδράνεια οποιασδήποτε οργανικής μονάδας του συγκεκριμένου Υπουργείου και την επιμονή του να μετακυλίει την ευθυνη στο Λιμενικό Ταμείο Θήρας, αν και το Συμβούλιο της Επικρατείας είχε καταστήσει σαφές ότι το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής ήταν τουλάχιστον συναρμόδιο για την εφαρμογή του ν. 2881/2001 στην προκειμένη περίπτωση, οδήγησε σε εκ του αποτελέσματος μη εφαρμογή και επομένως παραβίαση της προαναφερόμενης δικαστικής απόφασης. 

Για το λόγο αυτό η Δημόσια Αρχή Λιμένων ζήτησε από την αρμόδια Επιτροπή του Συμβουλίου της Επικρατείας να επιβάλει όλες τις νόμιμες κυρώσεις τόσο σε βάρος του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, όσο και σε βάρος του Λιμενικού Ταμείου Θήρας για την άρνησή τους να υλοποιήσουν την προαναφερόμενη απόφαση του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου της χώρας.

Η συζήτηση της καταγγελίας αυτής θα γινόταν στις 6/5/2020. Μετά την κατάργησή της, η ΔΑΛ δεν θα είναι πια εκει για να την υποστηρίξει.....και με δεδομένο ότι οι αρμοδιότητές της μεταφέρθηκαν πλέον στην Πολιτικη Ηγεσία είναι μάλλον απίθανο η τελευταία να εμφανιστεί και να συνομολογήσει τις ευθύνες της. 

Ευτυχώς, στην ίδια Επιτροπή έχουν προσφύγει 1.000+ κάτοικοι της Σαντορίνης, οι οποίοι διεκδικούν το αυτονόητο: να εφαρμοστεί επιτέλους η απόφαση του Ανώτατου Ακυρωτικού, την υλοποίηση της οποίας η ΔΑΛ έφτασε στο "παρά ένα¨, αν όχι στο ¨και πέντε".

Επιπρόσθετα, η ΔΑΛ πρόλαβε πριν καταργηθεί να υποβάλει καταγγελία τυχόν αξιόποινης πράξης πολιτικού προσώπου, προκειμένου να διερευνηθεί εάν τυχόν ο κ. Ιω. Πλακιωτάκης έχει διαπράξει το ποινικό αδίκημα της παράβασης καθήκοντος ή οποιοδήποτε άλλο αδίκημα, η οποία, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, πρέπει να διαβιβαστεί ΑΜΕΛΛΗΤΙ στη Βουλή. Αναμένουμε, λοιπόν, τις εξελίξεις....

Εις μάτην, επομένως, η νομοθετική βιασύνη να κλείσουν τη ΔΑΛ νύχτα.

Καλό το παραμύθι τους, αλλά δεν έχει δράκο...

ΥΓ. Την ίδια εποχή, που προκήρυξε την ανέλκυση του SEA DIAMOND, η ΔΑΛ ασχολήθηκε με μια ακόμα εκτός Πειραιά ανέλκυση, εκείνη του ναυαγίου ΣΑΜΙΝΑ. Ο κ. Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής διαπίστωσε δήθεν κατά τόπω αναρμοδιότητα της ΔΑΛ για το SEA DIAMOND, όχι όμως και για το ΣΑΜΙΝΑ. Να σημειωθεί ότι οι υπόχρεοι ανέλκυσης του ΣΑΜΙΝΑ δεν γνωρίζουμε να καταχωρούν διαφημίσεις σε φιλικές προς τον κ. Υπουργό ιστοσελίδες. Τα συμπεράσματα δικά σας...